Kevin van Braak
Een koepel
voor vrije geesten
De koepel staat op de hoek van het Noordbolwerk. Niet ter verdediging, die tijd is geweest. De Dome, de bolvormige overkapping staat er juist ter ontvangst. Beeldend kunstenaar Kevin van Braak hoopt dat het een plek kan zijn waar iedereen zich vrij voelt. ,,Daarom”, zegt hij, ,,zie ik mijn Dome als een echte vrijplaats waar in principe alles mag. Wil je er spulletjes verkopen, prima. Wil je er lawaai maken, ook goed. Met vrienden koken, yogalessen geven, met een schoolklas over vrijheid praten, wat mij betreft kan en mag het allemaal.”
De Dome is Kevin van Braaks plan B. Aanvankelijk wilde hij voor Façade 2022 een oude vissersboot over laten komen uit de Aralzee op de grens van Oezbekistan en Kazachstan. De Aralzee is feitelijk een binnenzee, een meer dat een ruime eeuw geleden een omvang had van zo’n vierhonderdvijftig bij bijna driehonderd kilometer. Doordat er veel water aan onttrokken werd voor irrigatie van de katoenteelt is het meer geslonken en veranderden grote delen in woestijn. Kevin: ,,Voor vissers is er geen werk meer, hun boten liggen er weg te roesten en weg te rotten. Eén zo’n schip wilde ik naar Middelburg halen en in de bouwput van de afgebroken kazerne leggen. De oorlog in Oekraïne maakte het transport onmogelijk. Ik had het wel mooi gevonden, zo’n uitgerangeerd vissersschip in Middelburg. Als we het over duurzaamheid en klimaatverandering hebben, was het een statement geweest. Mocht het de komende jaren wel lukken om een schip op te halen, dan kom ik er zeker ook mee naar Zeeland.”
Onderdrukking en vrijheid, dat zijn twee thema’s die consequent terugkomen in het werk van Kevin van Braak. Hij maakte internationaal naam met beelden, installaties, performances en video’s. Zelf ziet hij rond 2013 een kantelpunt in zijn carrière. Tot die tijd maakte hij werk dat vaak op de één of andere manier naar dictatuur verwees. Zo reconstrueerde hij de bureaus van omstreden figuren als Hitler, Stalin, Mao, Tito en Nixon, wereldleiders die beslisten over de levens van miljoenen mensen, bouwde hij een multifunctionele oven voor boekverbranding en liet bustes van elf bij de ontwikkeling van nucleaire wapens betrokken ceo’s ontploffen.
,,Pakweg tien jaar geleden”, vertelt hij, ,,kwam er een periode dat ik meer ging nadenken over mezelf, mijn roots. Via de Indonesisch-Chinese achtergrond van mijn moeder heb ik een Indische achtergrond. Ik heb drie jaar onderzoek gedaan naar mijn Indonesische opa Tan Hie Thwan die in de Tweede Wereldoorlog de Jappenkampen en de hel van de Birma-spoorweg overleefde. Ik heb alle documenten opgevraagd, ik ben overal geweest waar hij gevangen zat. In de jungle van Birma heb ik bij een boeddhistische tempel met acht monniken een dodenceremonie uitgevoerd. Heel emotioneel, ik had het gevoel dat het een verlossend moment voor zijn geest was. In Rotterdam maakte ik bij atelier Van Lieshout voor de tentoonstelling Territory een monument voor al die mensen die bij het werk aan die Birma-Siam-spoorlijn zijn gestorven. Nutteloos gestorven. Het zijn twee houten kolommen van achttien meter hoog die samen ‘Hell Fire Pass’ vormen, een poort die aangeeft hoeveel rots de gevangenen moesten wegkappen om een doorgang voor de spoorlijn te maken.”
Kan de Dome in Middelburg gekoppeld worden aan de meer autobiografische benadering van de kunstenaar? Kevin: ,,Ook in mijn persoonlijke werk blijft de politiek doorschemeren. Het wegnemen van de vrije wil, onderdrukking, dat soort thema’s is altijd dichtbij. Mijn stiefvader zei ooit: ‘ga nooit voor een baas werken’. Die instelling zie je bij mij terug. In de Dome laat ik alle ruimte voor de vrije wil. Je mag er doen waar je zin in hebt zonder dat je er bang hoeft te zijn.”
Die vrije wil komt terug in de constructie van het kunstwerk. De koepel wordt opgebouwd uit van hout gemaakte, onregelmatige vijfhoeken. De constructies worden op de hoeken aan elkaar vastgezet met van gerecycled plastic gemaakte hoeken. Ook dat element ligt dicht bij de kunstenaar: hij is de eigenaar van GoGo Plastics, een bedrijf in Arnhem dat plastic hergebruikt om er plaatmateriaal van te maken voor architectonische en kunstzinnige toepassingen. Aan de bovenkant is de koepel dichtgemaakt met wind doorlatend doek. De rest van het raster is deels open, deels dicht. De kunstenaar: ,,Ik wil workshops organiseren waarin deelnemers zelf een vijfhoek mogen dichtmaken, met hout of met mooi beschilderd doek. Dan wordt de koepel nog meer een onderkomen voor vrije geesten.”